به گزارش عصر تجارت، تورم نقطه‌به‌نقطه در آبان‌ماه با صعود به ۴۹.۴ درصد به بلندترین سطح خود طی دو سال و نیم اخیر رسید؛ جهشی که بار دیگر فعال بودن «گسل‌های تورمی» در اقتصاد ایران را یادآور می‌شود. هرچند تورم ماهانه این ماه با ۳.۴ درصد نسبت به مهر کاهش نشان داد، اما همچنان از تداوم فشار افزایشی قیمت‌ها حکایت دارد.
تحولات پولی با شتاب بالا، افزایش انتظارات تورمی و نوسان‌های شدید ارزی سه نیروی اصلی‌اند که جرقه‌های تورمی اخیر را روشن نگه داشته‌اند. دراین‌میان، اجرای طرح جدید قیمت‌گذاری بنزین نیز از نیمه پاییز شوکی به انتظارات وارد کرد که می‌تواند اثرات کوتاه‌مدتی بر شاخص قیمت‌ها در ماه‌های آینده داشته باشد.
چشم‌انداز تورم تا پایان سال؛ سه سناریو
برآوردهای موجود نشان می‌دهد تورم نقطه‌به‌نقطه تا پایان سال در هر سه سناریو مطرح، از مرز ۵۰ درصد عبور خواهد کرد:
-
سناریوی خوش‌بینانه: حدود ۵۰.۵ درصد
-
سناریوی میانی: نزدیک به ۵۱.۷ درصد
-
سناریوی بدبینانه: حدود ۵۴ تا ۵۵ درصد
محاسبات نشان می‌دهد اگر روند سه‌ماهه شهریور تا آبان ادامه یابد، تورم اسفند می‌تواند به ۵۴.۸ درصد برسد. درحال‌حاضر سقف تاریخی تورم نقطه‌ای، رکورد ۵۵.۵ درصد فروردین ۱۴۰۱ است و حتی بدترین سناریو نیز فاصله اندکی با آن دارد. کارشناسان معتقدند افزایش قیمت بنزین، به دلیل شیب ملایم آن، بعید است به‌تنهایی رکوردشکنی تازه‌ای در تورم ایجاد کند.
پنج ماه صعود؛ بازگشت تورم به ارتفاعات
داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد روند صعودی شاخص نقطه‌به‌نقطه که از تیرماه آغاز شده، در آبان نیز ادامه یافته است. این نرخ از ۴۱.۱ درصد در تیر به ۴۹.۴ درصد در آبان رسیده؛ یعنی ۸.۳ واحد درصد افزایش در پنج ماه.
آبان‌ماه همچنین شصت‌وچهارمین ماه متوالی است که تورم نقطه‌به‌نقطه بیش از ۳۰ درصد ثبت می‌شود؛ پدیده‌ای که در تاریخ معاصر اقتصاد ایران کم‌سابقه است. رشد بلندمدت نقدینگی و کسری بودجه از یک‌سو و شوک‌های ارزی و روانی از سوی دیگر، اصلی‌ترین پیشران‌های این روند عنوان می‌شوند.
برخی تحلیلگران معتقدند کاهش تنش‌های سیاسی و فروکش‌کردن نگرانی‌ها درباره «مکانیسم ماشه» می‌تواند در ماه‌های آتی انتظارات تورمی را تا حدی آرام کند. با این حال، نزدیک شدن به پایان سال معمولا با تشدید هزینه‌های دولت و رشد نقدینگی همراه است و می‌تواند سمت مخالف این اثر را تقویت کند.
فشار سنگین بر دهک‌های پایین؛ جهش خوراکی‌ها
در آبان امسال، خانوارها برای خرید سبدی ثابت از کالاها به‌طور متوسط ۴۹.۴ درصد بیشتر از سال قبل هزینه کرده‌اند. اما شدت این افزایش در گروه خوراکی‌ها به‌مراتب شدیدتر بوده و به ۶۶.۲ درصد رسیده است.
دو گروه نان و غلات و میوه و خشکبار در مقایسه با آبان پارسال بیش از ۱۰۰ درصد رشد قیمت داشته‌اند؛ موضوعی که برای دهک‌های کم‌درآمد بسیار سنگین است. ضریب اهمیت خوراکی‌ها برای سه دهک نخست بیش از ۴۰ درصد است؛ به همین دلیل افزایش قیمت این گروه‌ها مستقیما معیشت این خانوارها را هدف گرفته است.
در تورم ماهانه نیز خوراکی‌ها پیشتازند:
-
سبزیجات و حبوبات: ۷.۸٪
-
میوه‌ها و خشکبار: ۶.۷٪
-
شیر، پنیر و تخم‌مرغ: ۶٪
شکاف شهری–روستایی در قیمت‌ها
گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد تورم خوراکی‌ها در شهرها شدیدتر از روستاها بوده است؛ به‌ترتیب ۶۶.۵ درصد در شهر و ۶۴.۱ درصد در روستا. کارشناسان کاهش بارندگی‌ها در دو سال اخیر را از دلایل اصلی فشار بر قیمت محصولات غذایی می‌دانند.
اما در بخش کالاهای غیرخوراکی، تصویر معکوس است:
-
روستاها: ۴۶.۶ درصد
-
شهرها: ۴۰.۵ درصد
در میان استان‌ها، سمنان با ثبت تورم نقطه‌ای ۵۹.۳ درصدی در صدر قرار گرفته و تهران با ۴۲.۴ درصد کمترین نرخ را ثبت کرده است.
چه باید کرد؟
با وجود جایگاه محوری بانک مرکزی در کنترل تورم، تحلیلگران تأکید دارند که مهار تورم مزمن ایران تنها با سیاست‌های پولی امکان‌پذیر نیست. سامان‌دهی مالیه عمومی، مهار کسری بودجه، ثبات‌بخشی به فضای اقتصاد سیاسی و کاهش ریسک‌های انتظاری، مجموعه اقداماتی هستند که می‌توانند مسیر تورم را در میان‌مدت تغییر دهند.
منبع: دنیای اقتصاد
