به گزارش عصر تجارت، از بامداد ۲۲ آذر ۱۴۰۴، دولت اجرای رسمی طرح بنزین سهنرخی را آغاز کرد؛ سیاستی که تلاش دارد هم یارانه پایه خانوار را حفظ کند و هم مصرف مازاد را هدف گرفته و با تمرکز بر کارت سوخت، مدیریت مصرف را دقیقتر کند. این تصمیم، پس از سالها تجربه سیاستهای قیمتی و سهمیهبندی، نشاندهنده بازگشت جدی بنزین به صدر سیاستگذاری اقتصادی کشور است.
بازگشت بنزین به صدر تصمیمگیریها
در اقتصاد ایران، تغییرات نرخ یا سهمیه بنزین همیشه فراتر از یک موضوع فنی بوده و پیامدهای اجتماعی و سیاسی گستردهای داشته است. تجربه گذشته نشان میدهد افزایش یکباره قیمتها میتواند شوکهای اقتصادی و اجتماعی به همراه داشته باشد. در طرح جدید، دولت مسیر متفاوتی را انتخاب کرده و با تفکیک مصرف، بنزین سهنرخی را جایگزین مدل سنتی کرده است تا هم حمایت از مصرف متعارف ادامه یابد و هم مصرف غیرمتعارف محدود شود.
فلسفه سهنرخی؛ ترکیب حمایت و کنترل
ساختار جدید شامل سه نرخ است:
-
۱۵۰۰ تومان برای سهمیه پایه خانوار؛
-
۳۰۰۰ تومان برای مصرف متعارف مازاد بر سهمیه پایه؛
-
۵۰۰۰ تومان برای مصرف اضافی یا سوختگیری بدون کارت سوخت شخصی.
نرخ سوم بهطور ویژه برای اصلاح رفتار مصرفکنندگان طراحی شده و هدف آن، کاهش استفاده بیرویه از سوخت و بازگرداندن کارت سوخت به مرکزیت سیاست انرژی است.
سهمیه خودروهای سواری بنزینی
برای خودروهای شخصی بنزینی، سهمیه به شرح زیر است:
-
۶۰ لیتر در ماه با نرخ ۱۵۰۰ تومان؛
-
۱۰۰ لیتر اضافی با نرخ ۳۰۰۰ تومان؛
-
هر مصرف مازاد یا بدون کارت سوخت، با نرخ ۵۰۰۰ تومان محاسبه میشود.
تنها سهمیه ۱۵۰۰ تومانی قابلیت ذخیرهسازی ماهانه دارد و سهمیههای دیگر قابل انباشته شدن نیستند.
خودروهای نوشماره و تعویض پلاک
ابتدا سهمیه خودروهای نوشماره حذف شد، اما پس از اصلاحیه، خودروهای داخلی با قیمت کارخانهای زیر یک میلیارد تومان سهمیه کامل دریافت میکنند. خودروهای گرانقیمت داخلی و مونتاژی از ابتدا با نرخ ۵۰۰۰ تومان سوختگیری خواهند کرد. خودروهای کارکرده با تعویض پلاک، مشمول حذف سهمیه نمیشوند.
خودروهای دوگانهسوز
سهمیه خودروهای دوگانهسوز کاهش یافته است: سهمیه پایه ۱۵۰۰ تومانی به ۳۰ لیتر و سهمیه ۳۰۰۰ تومانی نصف شده است. هدف، تشویق به استفاده از CNG و کاهش وابستگی به بنزین است. تبدیل خودروهای تکسوز به دوگانهسوز طبق قانون هوای پاک رایگان انجام میشود.
تاکسیها و وانتها
-
تاکسیهای شهری و بینشهری بنزینی سهمیه پایه خود را بدون تغییر حفظ کردهاند (۴۰۰ تا ۷۵۰ لیتر).
-
وانتها براساس مصرف تفکیک شدهاند؛ کممصرفها ۱۵۰ لیتر و پرمصرفها تا ۳۰۰ لیتر سهمیه دریافت میکنند.
موتورسیکلتها و تاکسیهای اینترنتی
-
موتورسیکلتها ۲۵ لیتر سهمیه ۱۵۰۰ تومانی دارند و برای بیمه شخص ثالث الزامی هشدار داده شده است.
-
تاکسیهای اینترنتی و سرویس مدارس، سهمیه خود را بر اساس پیمایش واقعی دریافت میکنند و حمایت اضافی به شکل اعتباری به حساب راننده واریز میشود.
خودروهای خارجی، مناطق آزاد و بنزین سوپر
هیچ سهمیهای برای خودروهای خارجی و پلاک مناطق آزاد در نظر گرفته نشده و بنزین سوپر نیز خارج از نظام سهمیهبندی و با قیمت حدود ۶۵ هزار تومان عرضه میشود.
ذخیره سهمیه و هدف نهایی
فقط سهمیه ۱۵۰۰ تومانی قابلیت انتقال به ماه بعد را دارد و سهمیههای دیگر امکان ذخیرهسازی ندارند. هدف نهایی دولت اصلاح تدریجی مصرف بنزین بدون ایجاد شوک قیمتی است. موفقیت طرح به شفافیت اجرا، اعتماد عمومی و پایبندی به حمایتهای معیشتی وابسته است.
بنزین سهنرخی گامی میانمدت در اصلاح قیمت انرژی است؛ سیاستی که هزینه واقعی مصرف را منعکس میکند، اما فشار ناگهانی به مردم وارد نمیکند و کارت سوخت بار دیگر به ابزار اصلی کنترل تبدیل شده است.
منبع: مشرق
