به گزارش عصر تجارت، روزانه حدود ۲۰ میلیون لیتر بنزین قاچاق از کشور خارج می‌شود؛ رقمی که برای تحقق آن به بیش از ۴۵۰ کامیون با ظرفیت‌های بزرگ نیاز است. با توجه به حجم عظیم این میزان قاچاق، روشن است که بنزین از مبادی اصلی تولید و نه پمپ‌بنزین‌ها، بارگیری و روانه بازارهای خارجی می‌شود.
قاچاق گسترده بنزین در کشور، نتیجه عوامل مختلفی از جمله قیمت‌گذاری دستوری و فساد سیستماتیک است. با فرض قیمت ۶۰ هزار تومان برای هر لیتر بنزین وارداتی، تفاوت قیمت بین بنزین داخلی و وارداتی به حدود ۵۷ هزار تومان می‌رسد. این اختلاف قیمتی منجر به رانت روزانه هزار و صد میلیارد تومان و سالانه حدود ۴۰۲ هزار میلیارد تومان می‌شود.
دو رویکرد در مواجهه با قاچاق بنزین
- افزایش قیمت بنزین به سطح جهانی
- برخی کارشناسان معتقدند که باید قیمت‌گذاری دستوری برچیده و قیمت بنزین به سطح جهانی نزدیک شود. این اقدام می‌تواند رانت موجود را از بین ببرد، اما پیامدهای تورمی و اجتماعی آن، اجرای این سیاست را در شرایط فعلی بسیار دشوار می‌کند.
- برخورد با فساد سازمان‌یافته
- از سوی دیگر، کارشناسان تأکید دارند که قاچاق بنزین در چنین ابعادی تنها با وجود یک شبکه فساد سازمان‌یافته امکان‌پذیر است. این نوع قاچاق با قاچاق خرد ناشی از تفاوت قیمت‌ها متفاوت بوده و نیاز به برخورد جدی با مبادی تولید و شبکه‌های قاچاق دارد.
پرسش‌های بدون پاسخ
این حجم از قاچاق بنزین پرسش‌های جدی در زمینه نظارت و حکمرانی ایجاد می‌کند:
- چرا تاکنون هیئت تفحص مجلس برای بررسی این رانت کلان تشکیل نشده است؟
- چرا وزارت نفت به‌عنوان زیرمجموعه دولت، برنامه‌ای برای مقابله با این بحران ارائه نداده است؟
- چرا دولت‌های مختلف تاکنون در مهار این شبکه قاچاق ناکام بوده‌اند؟
به نظر می‌رسد که راه‌حل اساسی در مقابله با این بحران، نه در تغییر قیمت، بلکه در اصلاح ساختارهای نظارتی و مدیریتی نهفته است.
قاچاق گسترده بنزین، فراتر از یک مشکل اقتصادی ساده، به معضلی ساختاری و ناشی از فساد سیستماتیک تبدیل شده است. کارشناسان معتقدند که سیاست‌های قیمت‌گذاری و نظارت ناکارآمد، دست به دست هم داده‌اند تا چنین حجمی از رانت شکل بگیرد. برای حل این بحران، نیاز به برخورد جدی با شبکه‌های فساد و اصلاح ساختار حکمرانی در بخش انرژی وجود دارد.
منبع: اقتصاد آنلاین
